تربیت فرزند| پسرم اگر هر روز به قهوه‌خانه نرود، بدجور عصبی می‌شود!

پسری دارم 24 ساله. برایش زن هم گرفتیم، ولی درست نشده است. هر روز باید به قهوه‌خانه برود و قلیان بکشد. اگر یک روز نرود، بدجور عصبی و بداخلاق می‌شود. نمی‌دانم باید چه کنم؟ لطفا راهنمایی کنید.

دکتر رضا یعقوبی|‌ روان‌شناس سلامت

والد گرامی، فرزند شما هم متاهل است و هم 24 ساله، بنابراین نحوه برخورد با او با یک نوجوان 12 ساله یا کودک پنج‌ ساله متفاوت است. بنابراین گام اول، پذیرش این واقعیت است که نقش شما در کنترل رفتارهای فرزندتان کمرنگ‌تر از گذشته است. با وجود این اگر قرار باشد شما کاری انجام دهید باید ابتدا تاثیرپذیری حرف‌تان را بر فرزندتان افزایش دهید یعنی ارتباط‌تان تا حدی با او خوب باشد که برای حرف‌تان ارزش قائل شود.
    از خانمش کمک بگیرید
می‌توانید از دیگر افراد تاثیرگذار بر زندگی فرزندتان بهره ببرید؛ مثلا همسرش. اگر فرزند شما دارای ارتباط خوبی با همسرش است و او را دوست دارد احتمالا می‌تواند نقش مهمی در تغییر رفتارهای او داشته باشد.

    دلیل جذابیت قلیان برای پسرتان را کشف کنید
در قدم بعدی باید به فکر جایگزینی برای این رفتارش یعنی رفتن به قهوه‌خانه و مصرف قلیان باشید. منظور از جایگزین به این معنی نیست که با رفتار دیگری مانند سیگار کشیدن پر شود! اول باید بدانید که برخی رفتارها مانند قلیان و سیگار کشیدن لزوما به دلیل  جذابیت یا لذت  بردن از خود قلیان یا سیگار نیست، بلکه می تواند به دلیل همراهی این رفتار با جمع دوستان و لذت بردن از گفت‌وگو با آنان و احساس خوش‌بودن در جمع آنان باشد. به این اتفاق در روان‌شناسی، شرطی سازی می‌گویند. به همین دلیل باید کشف کنید که چه چیزهایی به همراه قلیان برایش لذت‌بخش است. مثلا آیا اگر به تنهایی هم قلیان بکشد، باز هم به همان اندازه لذت خواهد برد یا خیر؟ اگر حضور در جمع دوستان برایش مهم‌تر است، بایداو را  تشویق کنید تا به جمع افراد سالم وارد شود و رابطه‌اش را با افراد سیگاری قطع کند.

    دلیل بداخلاق‌ شدنش وابستگی به نیکوتین است
دلیل این‌که چرا روزهایی که قهوه‌خانه نمی‌رود و قلیان نمی‌کشد به شدت بداخلاق می‌شود، این است که به ظاهر به نیکوتین موجود در قلیان وابسته شده و اگر این نیکوتین هر روز به مغزش نرسد، باعث بدخلقی و عصبانیت او خواهد شد. به همین دلیل شاید برای ترک، نیاز به مشورت با پزشک هم داشته باشد. علایم ترک نیکوتین در افراد مختلف متفاوت است. مثلا ممکن است برخی دچار سردرد شدید شوند، برخی از بی‌خوابی رنج ببرند و برخی دیگر حالت های خلقی مانند افسردگی، عصبی شدن یا ناامیدی را تجربه کنند. به همین دلیل باید در نظر داشته باشید که از بین بردن این علایم گاهی نیاز به مشورت با پزشک و در صورت صلاحدید او، نیاز به مصرف دارو دارد.