پزشکی| داستان رشد

    هورمون رشد چیست؟

هورمون رشد یکی از هورمون‌هایی است که توسط غده‌ هیپوفیز در مغز تولید می‌شود. نام دیگر این هورمون، سوماتوتروپین است.این هورمون باعث رشد قد کودکان و نوجوانان می‌شود و عامل رشد عضلانی و تقویت تراکم استخوانی در دوران بزرگ سالی به ‌شمار می‌آید.

      ترشح بیش از حد
وجود تومور خوش خیم در سلول های غده هیپوفیز و همچنین در ریه یا جزایر لانگرهانس پانکراس، باعث افزایش ترشح هورمون رشد می شود. حتی وجود تومور در بافت های دیگر بدن می تواند باعث افزایش غیرطبیعی ترشح این هورمون شود. وجود این تومورها در کودکان نادر است اما در بزرگ سالان، ترشح بیش از حد این هورمون باعث می شود، استخوان های پهن (دست، پا، چانه و بینی) بیشتر رشد کنند  و بیماری آکرومگالی را ایجاد کنند.
     ترشح کمتر از حد
اگر هنگام رشد جنین یا بعد از آن به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس مغز آسیب برسد، باعث کاهش ترشح هورمون سوماتوتروپین شده و سبب کوتولگی یا کوتاه قدی (نانیسم) می‌شود. همچنین کاهش ترشح هورمون آزاد کننده و جهش در ژن های تنظیم کننده ترشح این هورمون، می تواند باعث کاهش تولید آن شود.

     تست هورمون رشد در کودکان
پزشک برای کودکانی که علایم کمبود این هورمون را دارند، تست هورمون رشد تجویز می‌کند. از جمله این علایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
  تاخیر در رشد و تکامل استخوان‌ها
  بلوغ دیررس
  اگر قدشان کوتاه‌تر از حالت متوسط باشد
کمبود هورمون رشد، نادر است و معمولا دلیل کوتاه‌قامتی یا رشد کند کودک نیست. قد کودک می‌تواند به دلایل مختلف، نظیر ژنتیک، کوتاه باشد. به تاخیر افتادن رشد، به‌خصوص قبل از بلوغ، در کودکان شایع است. کودکان دچار کمبود این هورمون معمولا هر سال کمتر از ۲ اینچ رشد می‌کنند.

     راه‌های طبیعی بهبود رشد
عوامل زیادی در افزایش ترشح هورمون رشد در کودکان تأثیر دارند که شامل موارد زیر است:

۱تغذیه مناسب
مصرف خوراکی‌هایی با قند بالا و پروتئین پایین باعث به ‌تاخیر انداختن رشد در کودکان و کوتاهی قد در بزرگ سالی می‌شود. مصرف شیرینی‌جات و قندهای مصنوعی، گلوکز خون را به ‌صورت ناگهانی بالا می برد و ترشح هورمون رشد  کمتر می‌شود. مصرف غذاهای چرب هم علاوه بر کاهش حجم عضلات اجازه رسیدن پروتئین موردنیاز به بدن را نمی‌دهد.

۲خواب کافی
خواب کافی،برای  تحریک این هورمون و افزایش قد در کودکان  ضروری است. دو ساعت ابتدایی خواب، بیشترین میزان ترشح هورمون رشد اتفاق می‌افتد. به‌ همین علت است که کودکان و نوجوانان از دیر خوابیدن منع شدند و خواب کوتاه بعد از ظهر برایشان توصیه می‌شود.

۳تمرینات ورزشی
انجام حرکات کششی و نرمش روزانه به طورمستقیم روی این هورمون در بدن تأثیر می‌گذارد. مصرف خوراکی‌های پروتئین‌دار دو ساعت پیش از ورزش و بعد از ورزش باعث افزایش ترشح این هورمون در بدن می‌شود. تمرینات ورزشی متابولیسم بدن را هم تقویت می‌کنند.

۴فاصله بین تغذیه و خواب
معده پر پیش از خواب، باعث می‌شود که بدن انسولین بیشتری در خواب تولید کند و درنتیجه هورمون رشد کمتری ترشح ‌شود. بهتر است دست‌کم دو ساعت پیش از خواب، غذاهای سنگین و دیرهضم میل نکنید.